Hagia Sophia

Als symbool van de macht en de heerlijkheid van het Byzantijnse keizerrijk van Justinianus de 1e 532 n. Chr. na de overwinning van de rebellen van de Nike-opstand herbouwd, diende de Hagia Sophia niet alleen als teken van de politieke macht, maar moest tevens het keizerlijke recht op de plaatsvervanging van God op aarde ensceneren en voorstellen.

Als basiliek met koepel ontworpen, beschikt de Hagia Sophia over een groot middenschip, twee zijschepen (noord en zuid), alsmede aan de westkant over twee narthexen. Echter in mindere mate de architectonische basisvorm als de afmetingen en bouwtechnisch geniale oplossingen maken deze kerk zo uniek en voorbeeldig. Het architectonische hoogtepunt in de ware zin des woords is de buitengewone koepel van het centrale gebouw.

Met een diameter van 33 m en een maximale hoogte van 56 m heeft de koepel een monumentale omvang. Deze heeft echter geen drukkende uitstraling, maar lijkt daarentegen te zweven 'als aan een gouden ketting hangend uit de hemel' (Procopius). De doorbroken binnenwanden en de gracieuze marmeren zuilen krijgen bij de stabiliteit slechts een ondergeschikte rol. Rondzwevend, zoekend naar het detail, gaat de blik op in de zee van licht waarin alle dimensiemaatstaven oplossen.

Het mozaïek in de apsis toont de Moeder van God met de jonge Christus als symbool van de incarnatie. Aan de zijkant van de vensterbanken zorgen twee Eclipse spots voor laagspannings-halogeenlampen voor de accentuerende verlichting van dit Byzantijnse meesterwerk.

Onstoffelijk maken lukt dankzij een toename van het licht naar de koepel. Van de donkere ruimten bij de mantel via de lichte galerijen tot de met licht doorstroomde reeksen vensters van de schildwanden culmineert het in de koepel. De kostbare, gouden mozaïeken in de zijvleugels worden door uplights aan Hi-trac spanningsrails uit het omringende duister naar voren gehaald.

Veertig van elkaar gescheiden vensters bij de overgang naar de koepel openen de diepteperspectieven en lossen de optische zwaarte in een zwevende ruimte van licht op. Gouden mozaïeken zetten het licht om in trillingen, leiden het naar de veelkleurige, gepolijste lambriseringen en zuilen van marmer die het absorberen en reflecteren. Waar wandmontage mogelijk is, gebeurt de verlichting van de mozaïeken door Trion uplights.

De aan beide zijden van de keizerspoort opgestelde marmeren kruiken met elk een inhoud van 1200 l zijn een nalatenschap van Sultan Murad III. Ze werden door de gelovige moslims voor de rituele reiniging gebruikt; het 'abdest'. Telkens twee Eclipse spots van de bovenste galerijen benadrukken de plasticiteit van deze kruiken.

Het inzicht van de Byzantijnse bouwmeesters Isidor von Millet en Anthemios von Tralleis, om natuurlijk licht als essentiële component in acht te nemen leidde ertoe dat de Hagia Sophia één van de grootste meesterwerken in de geschiedenis van de bouw werd. Een bescheiden, echter accentuerende ondersteuning door kunstmatig licht helpt bovendien om deze unieke intensiteit en schoonheid te benadrukken.

Eclipse spots voor laagspannings-halogeenlampen plaatsen sprankelende lichtaccenten en garanderen een optimale kleurweergave, bijv. op de buitengewoon indrukwekkende Christusfiguur met zijn intensieve kleuren die als één van de laatste hoogtepunten van de laatbyzantijnse mozaïekkunst geldt.

Hagia Sophia Museum
Sultanahmet 34400
Istanbul, Turkije

Tel.: +90 212 5221750
Fax: +90 212 5125474