Guide

Geschiedenis

Tot in de 18e eeuw beschikte de mens slechts over twee lichtbronnen: het natuurlijke daglicht en sinds de steentijd de vlam als kunstmatige lichtbron. Deze beide verlichtingstypen hebben lange tijd het leven en de architectuur bepaald. Met de uitvinding van de gasverlichting en later de elektrische lichtbronnen begon een nieuw tijdperk.

Zien en waarnemen

Het grootste deel van de informatie over zijn of haar omgeving neemt de mens op via het oog. Licht is daarbij niet alleen een voorwaarde en medium van het zicht; het creëert door zijn intensiteit, zijn verdeling en zijn eigenschappen specifieke omstandigheden, die onze waarneming beïnvloeden.

Architectuurbelichting

Alleen door licht is het mogelijk om ruimtes waar te nemen. Met licht kan de waarneming van architectuur daarnaast ook nog worden beïnvloed: het vergroot en accentueert ruimtes, zorgt voor verbindingen en grenst zones van elkaar af.

Planningsproces

Het ontwerpproces geeft een overzicht van het verloop van de afzonderlijke werkstappen in de lichtplanning. Dit proces is nauw verbonden met het planningsverloop van een ontwerp in de architectuur. De resultaten uit de analyse worden vervolgens opgenomen in het conceptontwerp en in een ontwerp voor de uitvoering concreet gemaakt. Onderhoudsschema's vormen daarnaast de voorwaarde voor een gelijkblijvende lichtkwaliteit in de praktijk.

Planningspraktijk

Na de fasen van de projectanalyse en de ontwikkeling van een verlichtingsconcept volgt de fase van de implementatie, waarin beslissingen over armaturen en over de opstelling en installatie van de armaturen worden genomen. Uit een kwantitatief concept, waarin het beschrijven van lichtkwaliteiten prioriteit heeft, ontstaat op deze manier een concreet ontwerp.

Licht visualiseren

Weergaven van armaturen en hun lichteffect in de architectuur spelen bij de lichtplanning een belangrijke rol. Het spectrum van de weergavevormen varieert van technisch georiënteerde plafondplaten via grafische illustraties van verschillende complexiteit tot met de computer berekende weergaven van de ruimte en driedimensionale modellen van architectuur of armaturen. Een geoefende lichtplanner kan uit plafondplaten en diagrammen een realistische voorstelling van de bereikte lichteffecten afleiden.

Verlichtingstypen

De werking van ruimtes, vlakken en objecten hangt zeer sterk af van het soort verlichting. Deze varieert van een uniforme breedstraling via accentuerende verlichting tot de projectie van gobo's.

Armatuurgroepen

Armaturen zijn in talloze typen verkrijgbaar, om aan verschillende verlichtingseisen te voldoen. Gelijke lichtverdelingen kunnen met verschillende armaturen worden bereikt. De keuze hangt ervan af of de armaturen een zelfstandig vormgevingselement moeten zijn of dat er een integrerende planningsuitdaging wordt nagestreefd. Armaturen aan spanningsrails bieden ten opzichte van vast gemonteerde armaturen een grotere flexibiliteit.

Lichttoepassingen

Licht speelt bij de vormgeving van een visuele omgeving een centrale en veelzijdige rol. Naast de eisen en behoeften van de gebruiker met betrekking tot de lichtplanning definieert ook het architectonische concept kadervereisten voor de vormgeving van een verlichting.

Planningsvoorbeelden

In dit hoofdstuk worden de gebruiksmogelijkheden van de binnenruimtearmaturen getoond aan de hand van planningsvoorbeelden. Planningsvariaties worden met simulaties voorgesteld.

Verlichtingstypen

De werking van ruimtes, façades, objecten en beplanting hangt zeer sterk af van de aard van de verlichting. Deze varieert van basisverlichting tot accentuerende verlichting. De breed stralende verlichting vormt de achtergrond voor accentverlichting voor het benadrukken van objecten. Bij de oriëntatieverlichting dienen lichtpunten of lichtreeksen voor de oriëntatie in de buitenruimte.

Armatuurgroepen

Armaturen zijn in talloze typen verkrijgbaar, om aan verschillende verlichtingseisen te voldoen. Voor de buitenruimte worden in eerste instantie locatievaste armaturen gebruikt.

Lichttoepassingen

De verlichting van façaden bij nacht verandert de sfeer van een stad. In het stadsgebied of in parken worden aandachtspunten geschapen, om een oriëntatie mogelijk te maken en ruimtelijke verwijzingen te produceren. Licht in de buitenruimte verbreedt de blik van binnen naar buiten.

Planningsvoorbeelden

In dit hoofdstuk worden de gebruiksmogelijkheden van de buitenruimte-armaturen getoond aan de hand van planningsvoorbeelden. Planningsvariaties worden met simulaties voorgesteld.

Maten, eenheden

In de lichttechniek wordt een reeks grootheden gebruikt om de eigenschappen van lichtbronnen of hun lichteffecten kwantitatief te kunnen weergeven.

LED

Efficiënte lamp op basis van halfgeleidertechnologie

Berekeningen

Voor het ontwerp van verlichtingsinstallaties is een reeks van technische en energiezuinige berekeningen noodzakelijk. Deze hebben in de regel betrekking op het gemiddelde verlichtingsniveau of de exacte verlichtingssterkte bij afzonderlijke punten in de ruimte. Bovendien kan het belangrijk zijn om de luminantie van afzonderlijke ruimtebereiken, kwaliteitskenmerken van de verlichting zoals schaduwrijkheid en luminantiecontrast of de kosten van een armatuur inclusief onderhoudsinspanningen te bepalen.

Planningsgegevens

Het proces van de lichtplanning vereist gedetailleerde informatie, om aan de normen voor verlichtingssterkten en visual comfort te voldoen. Voor de simulatieprogramma's bieden de armaturenfabrikanten bestanden met lichttechnische gegevens van de armaturen aan.

Woordenlijst