Verlichting voor openbare gebouwen

Brochure 'Licht voor openbare gebouwen’ downloaden

Wat bindt onze samenleving, laat deze functioneren en maakt deze leefbaar? Niet op de laatste plaats zijn dat de gemeenschappelijke gebouwen waar mensen zich verplaatsen, verzamelen en waar ze gesprekken voeren. Gebouwen van het openbaar bestuur, onderwijsinstellingen, theaters, congrescentra, treinstations en luchthavens: hun architectuur, hun uitvoering en hun toestand weerspiegelen de mentaliteit en de werkelijkheid van een maatschappij. Om hier iets nieuws te creëren of het bestaande te verzorgen, betekent voor planners en ontwerpers tegelijkertijd een kans en verantwoordelijkheid. Beslissend zijn hier zorgvuldigheid en kwaliteit in iedere planningsdimensie. Licht vervult daarbij veel meer dan functionele taken. Het geeft openbare gebouwen ook karakter en de symbolisch representatieve kracht.

Welke taken vervult licht in openbare gebouwen?

Denken in verlichtingsfuncties

Verlichtingsfuncties dienen als denkmodel om bij de verlichting van openbare gebouwen op de meest uiteenlopende vormen van gebruik en architectuur flexibel te kunnen reageren, lichtoplossingen modulair samen te stellen en, indien nodig, aan te passen.

De verlichting van openbare gebouwen moet voldoen aan de meest uiteenlopende eisen: ruimtelijk programma en vormgevende eisen vormen, net zoals financiële randvoorwaarden, de basis voor het lichtconcept.
Het takenbereik kan talloze gedifferentieerde, architectonische situaties omvatten; te beginnen bij de façade met de verlichting van de entree en de foyer via de verkeerszones, zoals trappen en gangen, tot en met multifunctionele ruimten en achterkamers, zoals voor het bestuur, de werkplaatsen of archieven. Om de kwaliteit van de verlichting daarbij niet te beoordelen volgens zuiver kwantitatieve criteria, zoals verlichtingssterkte, is een denkmodel met verlichtingsfuncties nuttig. Het plaatst het gebruik van een ruimtelijke situatie in de focus. Door deze indeling in zones kunnen individuele taken worden geïdentificeerd: Dient een zone bezoekers te ontvangen, bepaalde inhoud en waarden te representeren, oriëntatie te bieden, door het gebouw te leiden of ruimte te bieden aan bepaalde evenementen? Voor ontwerpers is het nuttig om bij aanvang van elk verlichtingsproject na te denken over de volgende drie vragen voor elke zone:

Welke architectonische en functionele betekenis heeft de ruimte of de ruimtelijke zone?
Welke taken in het gebouw kan verlichting overnemen om alle gebruikers een positieve ervaring te bieden die de betreffende identiteit weerspiegelt?
Welke individuele verlichtingsstrategie en welke typen verlichting zijn geschikt als basis voor de lichtplanning?

Plannen in verlichtingsfuncties

Een vergelijking van twee planningsuitgangspunten

Kan kantoorverlichting aantrekkelijk en tegelijkertijd energiezuinig zijn?

Kwalitatieve lichtplanning in foyers

Verlichting die is verdeeld in zones, volgt uit de analyse waar de gebruiker welk licht nodig heeft: goed afgeschermde armaturen met tegelijkertijd hoge cilindrische verlichtingssterktes verlichten de werkplekken, maken een goed visual comfort mogelijk en zorgen voor een goede en tegelijkertijd prettige verlichting van gezichten. Verlichte verticale vlakken zorgen ervoor dat de ruimte een lichte indruk maakt en dat er uitgebalanceerde contrastverhoudingen bestaan bij het werken met een beeldscherm. De verlichting van de verkeerszone in de centrale gang maakt een goede oriëntatie mogelijk.

Conventionele lichtplanning in foyers

Bij een rasteroplossing met vierkante TL-armaturen ontbreekt de relatie met de kijktaak van de gebruiker. Zo worden verschillende werkzaamheden uitgevoerd met dezelfde verlichting. Daardoor is deze niet optimaal op de behoeften van alle gebruikers afgestemd – het inboeten aan verblijfskwaliteit en concentratie zijn te verwachten. Bovendien kan de contrastarme, niet-gedefinieerde indruk die de ruimte maakt, een vermoeiend effect veroorzaken. Niet op de laatste plaats stijgt de energiebehoefte voor een adequate verlichting.

Kom meer te weten over de toegevoegde waarde van op de waarneming gerichte verlichting in de ERCO casestudy over de verlichting van Community-ruimten!