Kleurcontrasten

Aan de zeven kleurcontrasten ligt de kleurenleer van Johannes Itten ten grondslag. Deze opzet baseert zich niet alleen op de fysieke en chemische eigenschappen van de kleur, maar ook op hun subjectieve effecten.

De primaire kleuren geel, rood en blauw leveren het sterkste contrast. Het kleurcontrast wordt bij secundaire of tertiaire kleuren of bij een afnemende verzadiging zwakker.

De werking van het simultaan contrast vindt zijn oorsprong in de waarnemingsverwerking van het oog. Het oog vormt, nadat het een kleur lang heeft gezien en vervolgens een neutraal grijs ziet, een simultaan contrast. Rood leidt tot een groenachtige grijstint. Groen laat een grijs vlak roodachtig lijken. Kleuren veranderen hun werking onder invloed van de kleuren in hun omgeving.

De in de kleurencirkel tegenover elkaar liggende kleurenparen vormen het complementair contrast uit een basiskleur en de mengkleur uit andere twee basiskleuren. Geel - violet zorgen voor het grootste contrast tussen licht en donker, oranje - blauw het grootste contrast tussen koud en warm. Rood - groen zijn gelijk in lichtsterkte. Het complementair contrast zorgt voor een versterking van de kleuren qua verlichtingskracht.

Het kwaliteitscontrast respectievelijk intensiteitscontrast beschrijft de tegenstelling tussen pure kleuren en troebele kleuren. Het mengen van pure kleuren met grijstinten laat deze troebel en dof worden en de kwaliteit van de puurheid gaat verloren. Pure kleuren zijn in hun werking dominant over troebele kleuren.

Het kwantiteitscontrast heeft betrekking op de grootteverhouding van kleurvlakken ten opzichte van elkaar. Een groot kleurvlak met een klein vlak in een contrastkleur versterkt het kleureffect van het hoofdvlak.

De 'nietkleuren' zwart en wit vormen het sterkste contrast. Ook bij de bonte kleuren wordt het effect duidelijk. Een lichte kleur naast een donkere kleur werkt sterker dan naast een even lichte of lichtere kleur. Het effect van kleurtinten kan door sterke helderheidsverschillen worden versterkt.

In de kleurencirkel staan de warme kleuren met rood- en geelaandelen tegenover de koude, blauwe kleurtinten. Groen en magenta vormen de neutrale overgangen. Het effect van een overwegende kleur kan door de combinatie met een accent uit de tegenkleur worden versterkt.