Licht als narratief in de openbare ruimte

In 2013 won de in Sydney gevestigde architect JPW een internationale ontwerpwedstrijd voor de eerste ontwikkelingsfase van het district. In het decennium dat daarop volgde, nam JPW's Project Director, Mathew Howard, het voortouw bij de betrokkenheid bij de stadsgemeente Parramatta en Walker Corporation om het masterplan van het district te verfijnen en te leveren, waarbij de openbaar vervoersinfrastructuur, openbare ruimtes, districtsgebouwen en werkruimtes werden geïntegreerd om het districtshart van Greater Sydney opnieuw te definiëren.
Het belangrijkste om een architecturale visie te realiseren was de implementatie van een verlichtingsconcept dat niet alleen verlichtte – het hielp de identiteit van het district te identificeren. Michel Goupy, Directeur van LightStudioMG, legde uit dat de taak van zijn onderneming veel verder ging dan functionele verlichting: het ging over het vertalen van het architecturale narratief in een taal van licht, terwijl er een geschikt design werd geformuleerd: “Verlichting die zowel overdag als 's nachts doeltreffend is, diende een visuele hiërarchie te scheppen, verticale verlichting, de perceptie van helderheid en de accentuering van openbare kunst.” Het doel was niet alleen maar puur technisch. Het lichtontwerp werd als tool ontworpen voor een scheppende atmosfeer — die mensen begeleidde door het uitgestrekte district en tegelijkertijd het karakter ervan versterkte, waardoor de complexe lay-out intuïtief leesbaar werd.

4, 6 & 8 Parramatta Square
Van binnenuit stralend: het “lantaarneffect”

4, 6 & 8 Parramatta Square zijn de primaire kantoortorens die het openbare domein van de zuidrand van het Parramatta Square definiëren. In totaal gaat het hier om meer dan 200.000 vierkante meter aan kantoorruimte van topklasse boven een reeks in het district op schaal gemaakte foyers en andere ruimtes die een verband leggen met het openbare gebied. Het verlichtingsontwerp voor al deze ruimtes werd gepland om te voldoen aan het basisniveau van verlichtingssterkte, met verbeterde luxniveaus in lobby's met liften en op kunst, meubilair en in ontvangstzones om richtpunten te scheppen en visuele impact te bieden.
Elke foyer heeft kenmerkende wanden van travertin. Travertin is een natuurlijk soort kalksteen dat is gevormd door minerale afzettingen uit hete bronnen, bekend om zijn warme tinten en poreuze textuur. Sinds de oudheid werd het in de architectuur gebruikt en verleent het een sfeer van tijdloze elegantie en wezenlijke authenticiteit aan hedendaagse ruimtes.

Deze materiaalkwaliteit bood de kans om een zogenoemd „lantaarneffect" uit het openbare domein te creëren. Het effect verwijst naar de visuele uitstraling van de binnenwanden die van binnenuit zacht stralen, net zoals een lantaarn. Wanneer ze verlicht zijn, interacteert het licht met het bleke, getextureerde travertin om een zachte omhoog gerichte straling te creëren die van buitenaf zichtbaar is. Dit drukt warmte en aanwezigheid uit en transformeert de lobby's in verwelkomende bakens in het district.

“Wij wilden de 15 meter hoge wanden op een doeltreffende manier verlichten en dus de bovenste helft van de wand consequent met wallwashers verlichten. Dit wordt ondersteund door aanvullende aantrekkelijke armaturen om het onderste gedeelte op te vullen”, legt Goupy uit. Het resultaat is verbluffend.

Ruimtelijke elementen
Kunst met licht omkaderen: oriëntatiepunten en identiteit in de ruimte creëren

Elementen in elke ruimte accentueren helpt de oriëntatie en schept visuele oriëntatiepunten. In elke lobby zijn er belangrijke kunstwerken geplaatst, van wandschilderijen en wandtapijten tot een replica van de “Rose Hill Packet”, de eerste Europese boot die in Australië werd gebouwd, uitgestrekt boven de foyer van 6 Parramatta Square. Daardoor krijgen ruimtes een eigen identiteit. Het verlichten van grote kunstwerken in royale ruimtes gaat gepaard met unieke uitdagingen: de verlichting moet gelijkmatig zijn, schaduw alleen worden gebruikt waar dat nodig is en minimale verblinding voor mensen die zich in verschillende richtingen in de ruimte verplaatsen. “Dankzij een verhoogde lichtsterkte op kunstwerken kunnen deze zich onderscheiden van de achtergrondverlichting”, legt Goupy uit. Dat werd bereikt met gebruik van de armaturen uit de productfamilies Quintessence en Atrium van ERCO (downlights en wallwashers) evenals Parscan spots.

5 Parramatta Square: architectuur voor de omgeving, licht voor het openbare leven

Apart van de kantoortorens fungeert 5 Parramatta Square (bekend als PHIVE) als een nieuw districtshart in de stad. Ontwikkeld door de stadsgemeente Parramatta omvat deze gemeenteruimtes, een openbare bibliotheek en gemeenschapsruimtes met een vloeiende, boogachtige structuur. Zijn witte, gegolfde façade weerspiegelt de nabijgelegen rivier Parramatta en zijn verwelkomende, transparante vorm symboliseert de toegankelijkheid en openheid van het district.

Tijdloos en duurzaam: verlichting met hoge prestaties in overeenstemming met een architecturale visie

Terwijl de connectiviteit in het openbaar vervoer en de bevolkingsdichtheid groeien, ligt het vooruitzicht om een locatie te ontwikkelen die zo uitgestrekt is als Parramatta Square voor de hand. Zo bleek ook het vermogen van het team om in te spelen op de duurzaamheidseisen van de gemeenschap en de huurders van cruciaal belang te zijn. De kantoortorens hebben een classificatie van maar liefst 6 sterren voor de Green Star gekregen (Wereldleiderschap-accreditatie van de Green Building Council van Australië) en het district werd in 2024 erkend als de meest energie-efficiëntie commerciële ontwikkeling.

De keuze voor verlichtingsarmaturen van ERCO in het verlichtingsdesign vormde een onderdeel van de totale toewijding aan de visie voor Parramatta Square. “Het onderzoek en de ontwikkeling, die ERCO in armaturen- en lenstechnologie investeert, vertaalt zich in producten die zeer doeltreffend zijn en minimale verblinding veroorzaken”, legt Mathew Howard uit. Hoge doeltreffendheid, vertaald in hoge lux per watt, is het resultaat van precieze fotometrische systemen die door ERCO zijn ontwikkeld. De hoeveelheid licht die het te verlichten oppervlak bereikt voor een bepaalde aangesloten belasting, is hier de cruciale factor. “Daardoor kunnen we minder armaturen gebruikten om de gewenste architecturale en verlichtingsresultaten te bereiken en om het comfort van de bewoners van de gebouwen te verzekeren en dat op een duurzame en kosteneffectieve manier.”

Michel Goupy vat samen: “Terwijl er op de markt ontelbare keuzes voor verlichtingsapparatuur zijn, werd ERCO gekozen om zijn betrouwbaarheid en hoge kwaliteit. Precieze optische systemen, de mogelijkheid om verblinding doeltreffend te beheersen, de efficiëntie van de armaturen, hoge kwaliteit lichtbronnen en onderling uitwisselbare lenzen betekende dat het productassortiment van ERCO vele uitdagingen aan Parramatta Square oploste.”
Parramatta Square van Walker Corporation bepaalt een nieuwe benchmark voor geïntegreerde, door cultuur gestimuleerde stadsontwikkeling in Australië. Het succes van het district is niet alleen te danken aan zijn architectuur of duurzaamheidsprestaties van wereldklasse, maar ook aan de aandacht voor het emotionele en culturele leven in de betreffende ruimtes. En het verlichtingsdesign? Als toonaangevende verlichtingsplanner concludeert Michel Goupy dat het publiek onder de indruk moet zijn van de ruimte zonder de verlichting op te merken.
Grandeur, volume, richting, werking. De architecturale en verlichtingsresultaten aan het Parramatta Square werken echt voor de bewoners van Sydney en zullen dat nog vele jaren blijven doen.