Het oudste van deze systemen qua ontwikkelingsgeschiedenis wordt door de staafjes gevormd. De bijzondere eigenschappen zijn een hoge lichtgevoeligheid en een groot vermogen tot het waarnemen van bewegingen in het totale gezichtsveld. Daarentegen kunnen er met staafjes geen kleuren worden gezien; de gezichtsscherpte is gering en er kunnen geen objecten worden gefixeerd, en in het centrum van het gezichtsveld beter worden bekeken. Op basis van de grote lichtgevoeligheid wordt het staafjessysteem bij het scotopisch zien 's nachts zien tot ca. 11 x geactiveerd; de bijzonderheden van het scotopisch zien - met name het verdwijnen van kleuren, de geringe gezichtsscherpte en de betere zichtbaarheid van lichtzwakke objecten in de periferie van het gezichtsveld - kunnen uit de eigenschappen van het staafjessysteem worden verklaard.
