Contrastgevoeligheid is het visuele waarnemingsproces, waarbij het verschil in lichtsterkte (luminantie) of de kleur tussen twee objecten respectievelijk van één object en zijn omgeving wordt geregistreerd. Om een object te kunnen zien, is er een contrast nodig dat voldoende hoog is ten opzichte van de omgeving. Idealiter dient dit ten minste 2:1 te zijn. Hoe kleiner het contrast is, des te lastiger kunnen twee vormen van elkaar worden onderscheiden.
Contrastgevoeligheid is een in nader verband ten opzichte van de gezichtsscherpte staande kijkfunctie. De beide functies zijn echter niet identiek: contrastgevoeligheid maakt het mogelijk om objecten van elkaar af te grenzen en over het algemeen waar te nemen. De gezichtsscherpte omschrijft daarentegen het vermogen om contouren en details te herkennen.
Bij een contrast tussen omgeving en accent van 1:10 is een duidelijke differentiatie herkenbaar. Op deze manier ontstaat een atmosfeer met een zeer dramatisch effect. Licht en schaduw kenmerken deze intensieve accentverlichting.
Als het contrast tussen omgeving en accent ongeveer 1:5 is, dan is een differentiatie niet meer duidelijk herkenbaar. De blik van de kijker wordt op die manier niet meer duidelijk gestuurd.
Bij een lichtsterkteverschil van 1:2 tussen omgeving en object is een hiërarchie niet meer herkenbaar. Daardoor maakt de ruimte een monotone indruk.
De objecten en de wand verkrijgen een basisverlichting door wallwashers. Lichtbundels van afzonderlijke spots beklemtonen de objecten. Een hoog contrast vergroot de accentuering.
Bij een verlichtingscontrast van 1:2 van de omgeving ten opzichte van het object is een contrast vrijwel niet waar te nemen. Bij een verhouding van 1:5 wordt een minimaal contrast tussen primaire en secundaire aandachtspunten opgebouwd. Een contrast van 1:10 laat het onderscheid zeer duidelijk naar voren komen. Een contrast van 1:100 haalt het object zeer sterk los van de omgeving en er kan een ongewenste opdeling van de wand optreden.
Danubiana Meulensteen Art Museum, Bratislava
The Feuerle Collection, Berlin
CEA Design Showroom, Milaan
Shanghai Bund
Dom van Milaan
| Soort kijktaak | Contrastweergave | CRF-trap | Gemiddelde CRF-waarde | CRF-minimum |
|---|---|---|---|---|
| Overwegend glanzende materialen, bijv. bij grafisch werk | Hoog | 1 | 1,0 < CRF | > 0,95 |
| Zijdematte materialen, bijv. op kantoor of in scholen |
Gemiddeld | 2 | 0,85 < CRF < 1,0 | > 0,7 |
| Werkzaamheden met mat materiaal | Laag | 2 | 0,7 < CRF < 0,85 | > 0,5 |
Het fenomeen White-out is bekend bij wintersporters, met name bij skiërs, en wordt in de volksmond in het Nederlands ook wel „Sneeuwblindheid“ genoemd. Een met sneeuw bedekte grond, lichte horizon en sneeuwval kunnen het bemoeilijken tot onmogelijk maken om de eigen omgeving te herkennen. De contrastgevoeligheid werkt hier niet meer.
